Tijdens de tweede helft van november lijkt er een winterse omslag op komst, waarbij de Lage Landen mogelijk te maken krijgen met een serieuze koudegolf en zelfs sneeuw. Een krachtige, koude noordelijke luchtstroom kan vanuit de poolstreken naar het zuiden trekken, met als gevolg vorstnachten en sneeuwkansen.
Deze weersverandering wordt veroorzaakt door een bijzondere drukverdeling boven Noord-Europa, waarbij hoge druk bij IJsland en lage druk boven Scandinavië zorgen voor een noordcirculatie die koude lucht onze kant op kan sturen.
De oorsprong van deze ijskoude lucht ligt in de buurt van Spitsbergen, waar de temperaturen op vijf kilometer hoogte zelfs tot min 40 graden kunnen dalen. Halverwege november zal de luchtdruk nabij IJsland waarschijnlijk fors stijgen, terwijl deze boven Scandinavië juist flink daalt.
Dit zorgt voor een situatie waarin de koude lucht vanaf de Noordpool langs Schotland richting Nederland kan stromen. In eerste instantie zal de lucht nog opwarmen boven de Noordzee, maar zodra deze zich mengt met koude bovenlucht kan sneeuwvorming plaatsvinden, vooral als zich kleine lagedrukgebieden vormen.
De kou die over de Noordzee trekt, koelt aan het oppervlak langzaam af, maar blijft aanvankelijk nog iets boven het vriespunt. Bij een gunstige positie van de lagedrukgebiedjes kan er echter sneeuw vallen.
Hierdoor ontstaat er een situatie waarin er mogelijk enkele centimeters sneeuw blijven liggen. Als de kleine lagedrukgebieden zich ver genoeg naar het zuiden verplaatsen, kunnen we rond 20 november wel eens een echte winterse verrassing krijgen.
Vorig jaar liet de winter zich ook vroeg zien. Eind november waren er een paar dagen met sneeuw en lage temperaturen, vooral tijdens de laatste tien dagen van de maand. Dit soort winterse momenten duren echter zelden langer dan een week in deze tijd van het jaar. Het is dus aannemelijk dat er ook dit jaar na een paar koude dagen een zachtere periode volgt.
Opvallend is dat de straalstroom dit seizoen tot nu toe vrijwel afwezig is in het gebruikelijke west-oostpatroon. Normaal gesproken stuurt de straalstroom rond deze tijd van het jaar westelijke depressies en milde luchtstromen naar onze regio.
Dit jaar buigt de straalstroom echter sterk af via Newfoundland richting de Azoren, wat ongebruikelijk is en de huidige winterse koudegolf mede mogelijk maakt. Als dit patroon aanhoudt, kan het weersysteem in december nog interessante ontwikkelingen met zich meebrengen, tenzij de straalstroom plots weer haar gebruikelijke patroon herneemt.
Het huidige weerbeeld biedt dus potentie voor een portie poolkou tot in de Benelux. Hoewel dit winterse scenario mogelijk enkele koude dagen oplevert, verwacht men geen langdurige winterkou zoals in de jaren 1965, 1985 en 1993, toen strenge vorst en natuurijs zelfs in de middag bleven aanhouden.
Eind november van 1993 kon er zelfs nog geschaatst worden, met temperaturen van 4 graden onder nul. Dit jaar verwacht men echter geen dergelijke extreme winterkou, maar de aankomende veranderingen bieden wel winterliefhebbers een mooi vooruitzicht voor de tweede helft van november.
