De meeste hobbytuiniers hebben het wel eens meegemaakt: tijdens het tuinieren verschijnen er plotseling rode vlekken op de handen of onderarmen, die hevig branden of jeuken. Als er geen allergie bekend is en je niet in contact bent gekomen met een giftige plant, blijft er maar één oorzaak over: je hebt tijdens het tuinieren in de zon een fototoxische plant aangeraakt. Wat dit precies inhoudt, lees je hier.
Fototoxische planten: waarom je ze niet moet aanraken
Fototoxie is een chemische reactie waarbij bepaalde, niet of slechts licht giftige, plantenstoffen door zonlicht worden omgezet in giftige stoffen. Dit veroorzaakt huidreacties zoals jeuk, branderigheid of uitslag. Het is geen allergie, maar een combinatie van plantenstoffen en UV-straling. De wetenschappelijke naam van deze reactie is “fytophotodermatitis”, ook wel “weidegrasdermatitis” genoemd.
Wat gebeurt er bij een fototoxische reactie?
Sommige tuinplanten bevatten chemische stoffen die op zichzelf niet of nauwelijks giftig zijn. Als je tijdens het snoeien wat sap op je huid krijgt, gebeurt er meestal niets. Maar als dat lichaamsdeel langere tijd aan de zon wordt blootgesteld, verandert de chemische samenstelling van de plantenstoffen. Dit leidt tot een fototoxische reactie met mogelijke symptomen zoals:
- Roodheid
- Zwelling
- Schilfering
- Jeuk
- Branderigheid
- Blaarvorming in ernstige gevallen
- Verdonkering van de huid rond de uitslag
In de meeste gevallen zijn handen, armen, voeten en benen getroffen – gezicht, hoofd of bovenlichaam zelden. Weidegrasdermatitis is meestal ongevaarlijk, zolang kleine huidgebieden zijn aangetast. Als je in contact bent gekomen met fototoxische planten, was de getroffen gebieden grondig en vermijd de komende dagen directe zonnestraling of draag lange kleding.
Om de jeuk te verlichten, kun je de aangetaste plekken koelen of behandelen met een milde, vochtinbrengende crème. Ook al is de verleiding groot, vermijd krabben! Bij hevige jeuk, pijn, blaarvorming of als grotere huidgebieden zijn aangetast, raadpleeg een arts.
Belangrijk: de huidreactie door fototoxische planten treedt niet meteen op, maar pas na enkele uren. De uitslag bereikt zijn hoogtepunt na twee tot drie dagen. Na uiterlijk twee weken verdwijnt de uitslag vanzelf.
Fototoxische planten in je eigen tuin
Hier is een overzicht van de belangrijkste fototoxische planten. Veel van deze groeien waarschijnlijk ook in jouw tuin.
- Schermbloemigen: berenklauw, wiesenkervel, diptam, wijnruit, bischofskruid, gevlekte scheerling en engelwortel
- Citrusvruchten: citroen, limoen, grapefruit en bergamot
- Groenten: pastinaak, wortelen, venkel en selderij
- Kruiden: peterselie, lavas, dille en koriander
- Boekweit
Bij het werken met deze planten is extra voorzichtigheid geboden – vooral op zonnige dagen. Met tuinhandschoenen, lange mouwen en gesloten schoenen kun je jezelf beschermen tegen weidegrasdermatitis en veilig blijven.
