Een gezonde lever is van levensbelang. Toch kampen steeds meer mensen ongemerkt met leververvetting, ook wel vetteleverziekte genoemd. Deze aandoening ontstaat wanneer er zich te veel vet ophoopt in de levercellen. Hoewel dit in eerste instantie geen klachten hoeft te geven, kan het op termijn serieuze schade aanrichten.
Wat is leververvetting precies?
Bij leververvetting bevat de lever meer vet dan normaal, vaak meer dan vijf procent van het totale orgaangewicht. De lever hoort een beetje vet te bevatten, maar als dit teveel wordt, kan het functioneren van het orgaan belemmerd raken. Op de lange termijn kan dit leiden tot ontstekingen, littekenvorming (fibrose), en in ernstige gevallen zelfs tot levercirrose of leverfalen.
De aandoening komt in twee vormen voor: niet-alcoholische leververvetting (NAFLD) en alcoholische leververvetting (AFLD).
Het verschil tussen NAFLD en AFLD
Bij NAFLD speelt alcohol geen rol. Deze vorm komt vooral voor bij mensen met overgewicht, diabetes type 2 of een verhoogd cholesterol. Ook mensen met een hoge bloeddruk of het metabool syndroom lopen meer risico. In sommige gevallen kan NAFLD overgaan in een ernstigere vorm, namelijk niet-alcoholische steatohepatitis (NASH). Hierbij is niet alleen sprake van vetophoping, maar ook van ontstekingen en schade aan de lever.
AFLD daarentegen ontstaat door overmatig alcoholgebruik. De lever probeert alcohol af te breken, maar bij dat proces komen schadelijke stoffen vrij. Die kunnen de levercellen beschadigen en ontstekingen veroorzaken. Als dit proces lange tijd doorgaat, neemt het risico op blijvende leverschade fors toe.
Risicofactoren om in de gaten te houden
Verschillende factoren verhogen de kans op leververvetting. Zo is overgewicht, met name rond de buik, een belangrijke boosdoener. Ook insulineresistentie, verhoogde bloedsuikerwaarden, en een te hoog cholesterolgehalte kunnen bijdragen aan vetopslag in de lever.
Een minder bekende risicofactor is snel gewichtsverlies. Bij een crashdieet kan het lichaam vet afbreken in een tempo dat de lever niet aankan, wat juist extra vetophoping kan veroorzaken. Ook ondervoeding en een tekort aan eiwitten kunnen een rol spelen.
Welke klachten kun je ervaren?
In het begin merk je vaak weinig tot niets van leververvetting. Naarmate de aandoening zich ontwikkelt, kunnen er klachten ontstaan zoals vermoeidheid, een gevoel van zwakte of een drukkend gevoel in de rechterbovenbuik, waar de lever zit.
Sommige mensen vallen onbedoeld af, wat een teken kan zijn van een verstoorde leverwerking. Bij ernstigere gevallen kunnen symptomen als geelzucht (gele verkleuring van huid en ogen), vochtophoping in de benen of buik en jeuk optreden. Zulke klachten wijzen vaak op vergevorderde leverproblemen.
Wat kun je zelf doen?
De behandeling van leververvetting richt zich vooral op het verbeteren van je leefstijl. Een gezond en gebalanceerd eetpatroon is de eerste stap. Denk aan veel groenten, fruit, volkorenproducten, gezonde vetten (zoals uit olijfolie en noten) en magere eiwitten. Beperk bewerkte suikers, witte koolhydraten en verzadigde vetten zoveel mogelijk.
Ook regelmatige beweging is cruciaal. Probeer minstens 150 minuten per week matig intensief te bewegen, bijvoorbeeld door te wandelen, fietsen of zwemmen. Dit helpt niet alleen om levervet te verminderen, maar verbetert ook je algehele conditie.
Daarnaast is het belangrijk om geleidelijk af te vallen als je overgewicht hebt. Een streefdoel van één tot twee kilo gewichtsverlies per week is veilig en effectief. Snelle diëten kun je beter vermijden, omdat ze de lever extra kunnen belasten.
Wat met alcohol en medicatie?
Mensen met alcoholische leververvetting moeten hun alcoholgebruik volledig stoppen. Maar ook wie aan NAFLD lijdt, doet er goed aan om voorzichtig te zijn met alcohol. Zelfs matige consumptie kan bij sommigen de lever extra belasten.
Daarnaast is het belangrijk om voorzichtig te zijn met medicijnen die invloed hebben op de lever. Overleg met je arts voordat je supplementen of pijnstillers zoals paracetamol langdurig gebruikt.
Extra aandacht voor onderliggende ziektes
Bij sommige mensen is leververvetting een gevolg van een onderliggende aandoening, zoals diabetes type 2 of een auto-immuunziekte. Het goed onder controle houden van deze aandoeningen is essentieel om verdere leverschade te voorkomen. Regelmatige bloedcontroles en contact met je arts kunnen hierbij helpen.
De vooruitzichten
Het goede nieuws is dat leververvetting in veel gevallen omkeerbaar is. Door op tijd in te grijpen en gezonde keuzes te maken, kun je de vetopstapeling verminderen en je leverfunctie verbeteren.
Blijf alert op lichamelijke signalen, laat regelmatig je bloedwaarden controleren en bespreek eventuele klachten met je huisarts. Zo voorkom je dat een sluimerend probleem zich ontwikkelt tot iets ernstigs.
Met bewuste voeding, voldoende beweging, matig alcoholgebruik en tijdige medische begeleiding kun je veel doen om je lever gezond te houden – en daarmee ook jezelf.
